Een zonovergoten busrit naar het vliegveld. Een ongelofelijke waterval van warmte en nieuwe energie. M'n kleine backpack naast me, moonboots aan. M'n vingers tintelen. Een nieuw avontuur. Muziek van Ásegir. We rijden langs de grote gebouwen van Boedapest, mannen net hoge hoeden en vrouwen met bontjassen en aandachtig gevormd haar. Ik zou straks als in Narnia naar een andere wereld gebracht worden, naar het land van de Vikingen. Oma zegt dat onze familie uit Scandinavië komt, we waren zeevaarders. M'n bloed suist bij de gedachte. De vlucht was prachtig, we daalden neer over de fjorden. Mensen met Fjäl raven en Northface truien, bergschoenen, goed spul, frisse outdoor blikken.

De conferentie was een eyeopener. Het was een ongelofelijke luxe. Tafels vol eten en een diners vol met schalen vis zoals ik die nog nooit had gezien. Mensen in pakken. Enkelen waren vegetarisch. De champagne en kaviaar vloeide rijkelijk. Het Wereldnatuurfonds en andere enorm invloedrijke NGO’s kregen de kleine zaaltjes, de oliemannen van Statoil en ministers kreeg de gigantische hoofdzaal. Diezelfde oliemannen spraken over ‘sustainable oil extraction’ en ‘the preservation of indigenous communities’.

De Hongaarse (?!) minister van buitenlandse zaken sprak over het belang van de wetenschap in politiek. Mijn bloed kookte. Ik kon het niet meer uitstaan. Ik had driftig in mijn schriftje een goede vraag uit geschetst in wel 100 vormen. Ik stond op en vroeg in een zaal met honderden mensen de microfoon en kreeg die tot mijn verbazing. Ik haalde adem en keek de minister een tijdje in zijn ogen voor ik sprak.

How do you think you can achieve speaking truth to power by scientists to politicians when you want to abandon my independent University, the Central European University, from Hungary, and therefore making it impossible for them from speak truth to power in the first place?

Er ging een ‘Ohhh’ door de zaal en het was helemaal stil. Mensen hielden hun adem in. Duizend hoofden van zakenmannen, politici, de Verenigde Naties, en NGOs gingen van mij naar de minister. Ik liet rustig de hand met de microfoon zakken en stond met een rechte rug naar de minister toe die mijn bloed had laten koken door überhaupt daar op het podium te staan en op te scheppen over duurzaamheid en minderheden.

De minister lachte een klein beetje. Hij had geen direct antwoord en zei dat hij geen tijd had deze vraag te beantwoorden omdat iedereen in de zaal dan moest wachten. Hij ging door met zijn speech, die verliep hakkelig en niemand luisterde meer. Geen antwoord is ook een antwoord, en iedereen wist het.

Ik ben nooit fan geweest van politiek, maar door deze conferentie is mijn idee over wat voor politieke invloed dan ook gekelderd door de ongelofelijk duidelijke invloed van corporaties en het grote geld op politiek lijders. Geld is wat spreekt, en woorden worden gebruikt om zaken uit te stellen die van belang zijn. Het zijn grote lege woorden die worden gebruikt.

‘We intend to… in the future’

‘We are doing better than ever before…’

‘It is all about capacity building...’

‘we have to plan this very carefully, this might take years…’

‘sustainability is very expensive…’

Ik kan het niet meer aanhoren. Door de minister deze vraag te stellen als onafhankelijke student zonder gelimiteerd te worden door een baan of positie sprak ik de woorden die waarschijnlijk door de hoofden ging van de helft van deze zaal. Na de presentatie ging ik weer op in de groep, en kreeg links en rechts bescheiden bijna onmerkbare knikjes, buiginkjes, en lichte schouderklopjes. De baas van de verenigde naties voor milieu (UNEP) fluisterde toen hij langzaam langsliep: it was a very brave thing you did there, keep this spirit.

Het was goed om die avond weg te gaan met de groep, we namen de kabel baan Fjalheisen omhooog. Toen liepen we de Berg op. Het leek alsof we naar de hemel liepen, zo de sterren in. Op de bergtop lagen we op onze rug te kijken naar de sterren. En toen vlamde het noorderlicht boven ons op. Grote vegen energie in groen en paars. Het danste, zei de jongen van spitsbergen. Later gleden we op onze ski jassen naar beneden. Flarden van sneeuw, de bergen als een besneeuwde woestijn, verlicht door de sterren en het noorderlicht.

Na vier dagen op de conferentie geweest te zijn was een groot deel van mijn grote fantasie over duurzaamheid ingestort. Ik was nooit naïef, maar had nog veel vertrouwen in de hoge orde en hun impact. Ik zat aan tafel met de wereldleiders die het verschil konden maken, zag de scandinavische minsters die het voortouw namen wat betreft duurzaamheid, hoorde de verenigde naties spreken over de sustainable development goals. Ik was blij deze partijen bij elkaar te zien, maar het punt is dat het niet meer om intenties gaat, niet meer over het gesprek en over ‘in de toekomst’. Het moet nu gebeuren, en de oplossingen zijn er al.

Ik besloot de laatste dag van de conferentie voor mij zelf af te sluiten door een berg te beklimmen. Ik liftte naar de voet van de berg.
Nana hielp me verder, ze praatte in Noors. Ze wees om hoog. Ik begon de klim. Het was een rare dag, de hemel was de kleur van de sneeuw, en de zon was er nog niet vanwege de winter. Op een gegeven moment kwam ik boven een nevel laag uit, waardoor het leek alsof ik boven de wolken liep. De zon brak door. Een stap gezet, twee teruggegleden voor twee uur. Ik hield me vast aan sporadische boompjes. Toen ik boven kwam zakte ik neer op de ijsrotsen en keek lang voor me uit. Dit is waar het om gaat, dit is wat we moeten beschermen.

Toen stak er een sneeuwstorm op en ik kon de berg niet meer af. Ik schuilde achter een ijsschots en hoopte dat het storm ging liggen. Dat gebeurde niet. Het was vries koud. Ik had geen lunch mee, alleen rozijnen die bevroren waren. Ik kreeg de slappe lach om mezelf en de tranen bevroren in mijn ogen. Welke ongelofelijke sukkel neemt dan ook alleen rozijnen mee op een bevroren berg. Belachelijk opportunistisch. De berg was enorm stijl. Toen wist ik wat ik moest doen. Ik deed mijn jas uit en sleedde de volle 2 km die ik geklommen had op mijn jas naar beneden. Hakken in de sneeuw om bomen te ontwijken, de fjorden links en rechts, de zee voor me. In het stadje wist niemand wat ik had meegemaakt. Ik zag ik de mensen van de conferentie in pakken lopen. Hadden jullie maar gezien wat ik net zag, misschien gingen de zaken dan anders.